انواع کاشی در بازسازی ساختمان

کاشی لختاز زیبا ترین و فاخرترین کاشی ها می باشد دارای بر جستگی بوده و برای آن که طرح حاصل شد و آن ها را خشت خشت مطابق طرح کنار هم قرار می دهند کاشی لخت در قرون پنجم و ششم رواج یافت ) lakht (لعاب این کاشی ها متفاوت است و با لاجورد شنگرف نقره طلا، مس و روی است. کاشی زیر نقشی گل کاشی رل به اشکال مختلف هندسی مثل هشت ضلعی شش ضلعی مربع و مثلث و....... می بریدند بعد روی آن را لعاب داده و به کوره می بردند زمانی که کاشی از کوره خارج می شد یک زمینه رنگی ساده داشت با هم ترکیب کرده و روی آن نقش مورد نظر را طراحی می کردند بعد دوباره به کوره می بردند و کاشی زیر نقشی پدید می آمد. نمونه های آن در ازاره های حرم امام رضا و خواجه ربیع است

کاشی تراش یا معرق ، کاشی های ساده و معمول را در در رنگ های مختلف انتخاب کرده و در شکل ها و اندازه های گوناگون با نقش گردان می برند این شکل ها و طرح ها معمولاًبه صورت منحنی های باریکی به صورت سر شاخه پیچک وگل و جوانه هستند که در هم میروند طراحی روی این کاشی ها بحث مفصلی دارد تنها اشاره می شود که این طرح های گردان بند بند دارند که بر اساس این بند ها طرح ها دسته بندی می شوند بند های معروف عبارتند از بند اسلیمی بند ختایی بند رومی و یا آجری بهترین نمونه در قبه سبز کرمان (قراختییان)بوده است.

کاشی پیش بر: برای تهیه کاشی را قبل از بردن به کوره و هنگامی که تر است به شکل مورد نظر در می آورند قالب هایی از چوب یا فلز به شکل دلخواه می سازند بعد آن را بر روی خشت دو نم و تر قرار می دهند اطراف قالب را می برند تا خشت همان شکل را به خود گیرد آن را لعاب داده و به کوره می برند اگر خشت ها لعاب نداشته باشد آجر پیش بر می شود نمونه های آن در در مسجد زوزن و مسجد گناباد دیده میشود در کاشی پیش بر کاشی ها روی خود طرح ندارند فقط رنگ دارند وبه شکل خاصی بریده شده اند که کنار هم قرار می گیرند نمونه های خوب در سر در خانقاه با یزید بسطامی و شاه کار آن در مسجد سنگان زوزن که کاشی ها مثل تور به هم بافته شده است در چغا زنبیل نمونه های این کاشی دیده می شود.

کاشی مهری: کف قالب را با نقش مورد نظر و پستی و بلندی لازم کنده کاری می کردند و بعد خمیر گل رس را در قالب ریخته تا گل خودش را بگیرد بعد قالب را در محل مناسبی برگردانده و صبر می کردند تا گل کاملاًخشک شود سپس لعاب داده و به کوره می بردند گاهی اوقات روی برجستگی را لعاب داده و هنگامی که خشت پخته می شود گودیها آجر بوده و بر جستگی ها کاشی. کاشی مهری را باید نوعی کاشی پیش بر دانست نمونه های خوب آن در مسجد جامع یزد، گنبد سلطانیه و مسجد کبود تبریز دیده می شود. کاشی هفت رنگ: در زمان شاه عباس بدلیل سازندگی بی وقفه بنا به سلیقه رایج سراسر بنا ها را با کاشی پوشانده ولی چون ساخت کاشی معرق طولانی بود کاشی هفت رنگ که دارای سرعت کمتر بود جای آن را گرفت . کاشی های ساده را به صورت چهار گوش کنار هم می چینند بعد طرح مورد نظر را روی کاشی های ساده طراحی و رنگ آمیزی می کردند بدیهی است که هر یک از کاشی ها تنها بخشی از طرح کل نما را در خود داشت سپس آ ن را دوباره به کوره برده پس از بیرون آمدن کاشی هفت رنگ آماده بود کاری که با کاشی معرق ما هها طول می کشید با کاشی هفت رنگ ظرف دو الی سه روز به اتمام میرسید زیرا چیدن کاشی های ساده چهار گوش کنار هم خیلی سریع انجام می گرفت و نقش انداختن روی یک صفحه بزرگ به صورت یک جا خیلی آسانتر از تراش و طراحی روی تک تک کاشی ها بود. طرح کاشی ها معمولاًاسلیمی و پیچکها و گل های زیبا بود و زمینه اکثراً فیروزه ای بود. دوام کاشی هفت رنگ کمتر از معرق بود.

کاشی ابرو باد: بیشتر برای فرش کف در زمان قاجار رواج یافت برای ساخت آن لعاب آبی و لعاب سفید را روی کاشی می ریختند چون طرح مشخصی نداشت مخلوط آزاد آبی و سفید زیبایی خاصی به کاشی میداد گاه تمام کف را این گونه فرش فرش می کردند و گاه کناره ها را ، نمونه آن در شمس العماره تهران دیده می شود.

معقلی: ترکیب سفال و کاشی را معقلی گویند نام قدیم آن در هم است نمونه خوب آن در مسجد جامع اصفهان است در خط بنایی از معقلی زیاد استفاده می کردند به این ترتیب که روی آن را شطرنجی و در خانه های سفید و رنگی اسماءمقدس را به کارمی برند.